Column nr. 17

Kunstenaars en geld

Zo nu en dan maak je de gekste dingen mee. Kunstenaars laten soms het grote geld liggen en geven zonder te onderzoeken zomaar geld uit aan mensen en organisaties die ze helemaal niet kennen. Hieronder twee verhalen uit de praktijk; 

Billijke vergoeding

Als je als kunstenaar in opdracht iets maakt en zelfs als je iets ‘bestaands’ verkoopt heb je recht op meer dan de verkoopprijs en/of meer dan het honorarium wat is afgesproken als dat werk wordt geëxploiteerd door de koper/opdrachtgever.

Veel kunstenaars weten dat niet. Zo ook een van onze leden van BOK. Ze kreeg een opdracht van een groot landelijk bedrijf. De opdracht bestond uit het verfraaien van bedrijfsmiddelen. De door de kunstenaar geleverde ontwerpen zullen meer dan tien jaar dienst doen is de bedoeling. Met andere woorden; het is niet een eenmalig te gebruiken werk wat ergens wordt opgehangen of geplaatst, maar het is een kunstwerk dat vele malen wordt verveelvoudigd en vele jaren in gebruik is. Het werk wordt door de opdrachtgever/koper geëxploiteerd.
Hier is de koper/opdrachtgever een zogenaamde ‘billijke’ vergoeding voor verschuldigd aan de kunstenaar. Dit wordt vaak vergeten, zowel door de kunstenaar als de opdrachtgever/koper.

De kunstenaar benaderde ons (BOK) hoe het nou precies zat en hoe ze er mee om moest gaan. We hebben toen aangeboden om aanwezig te zijn bij het gesprek met de opdrachtgever. De opdrachtgever wist van de wettelijke regel, was van goede wil en was bereid een exploitatievergoeding te betalen. Het kwam er per saldo op neer dat de kunstenaar maar liefst de dubbele prijs krijgt voor haar creatieve prestatie.

Geld weg

Een andere kunstenaar was weer eens te goed van vertrouwen. Hij werd benaderd door een galerie uit Napels. Ze hadden ook een vestiging in Parijs en in Nice. Website zag er goed uit, zo ook de mail die de kunstenaar kreeg. Ze wilden hem graag vertegenwoordigen op een kunstbeurs in Gent, Belgie. Een hoop geslijm en complimenten. De kunstenaar “hapte” en maakte op verzoek van de galerie maar liefst 1800 euro! over op de rekening van de galerie. Het was een bijdrage in de kosten van de beurs. Je raad het al; de beurs ging niet door, maar er zou een andere datum komen. De kunstenaar moest even geduld hebben, alles zou goed komen. Er volgde een mailwisseling, galeriehouder was even onbereikbaar omdat zijn moeder covid had. Het ene excuus na het andere. Er is nog steeds geen nieuwe datum voor de beurs en het geld is nooit teruggestort. Kortom opgelicht.

Artikel 25

Kunstenaars worden nog steeds uitgebuit en opgelicht. Vaak voel je je als kunstenaar vereerd om een bepaalde opdracht aan te nemen en uit te voeren. Soms vind je het ’te gek’ om op een mooie plek je werk te mogen ophangen. Je wordt ook zo nu en dan benaderd met de tekst : ” Het is goed voor je naamsbekendheid….”.

Stuur ze allemaal meteen het takkenbos in. Van naamsbekendheid kun je niet je boodschappen betalen. Werk wat je gemaakt hebt en door anderen wordt verhuurd of op welke andere manier dan ook geëxploiteerd en uitgebuit, pak ze aan. Zorg dat je krijgt waar je recht op hebt, linksom of rechtsom. Lees op een regenachtige zondagmiddag maar eens de auteurswet van 2015. En dan vooral artikel 25. Het is geen roman, maar het is wel verhelderend. Je hebt zelfs recht op vergoedingen als je het auteursrecht hebt overgedragen. Dat laatste moet je trouwens nooit doen je auteursrecht overdragen. Over auteursrecht, intellectueel eigendom en persoonlijkheidsrechten later meer. Alvast een tip: leg vast in je testament dat alle persoonlijkheidsrechten over gaan naar je erfgenamen. Zul je na je overlijden geen spijt van hebben.

Henk Hofstra